Wójtowie, burmistrzowie i prezydenci miast są różni: bardziej lub mniej lubiani, wykształceni, przedsiębiorczy itd. Ale jedno mają wspólne: dużo ciężkiej pracy i odpowiedzialności. Kierują urzędem gminy lub miasta, czyli dużym zakładem pracy, muszą dbać o realizację zadań gminy wyznaczonych przez prawo, odpowiadają za wielomilionowe budżety. 1 listopada 2021 r, wchodzą w życie przepisy, które wprowadzają rewolucję w wynagrodzeniach wójtów (burmistrzów i prezydentów)1. Przepisy te wymuszają uchwalenie nowych (najczęściej wyższych) wynagrodzeń dla włodarzy przez rady gmin i miast.
Pracodawcą wójta (burmistrza, prezydenta) jest urząd gminy. Czynności z zakresu prawa pracy wobec wójta (burmistrza, prezydenta miasta), związane z nawiązaniem i rozwiązaniem stosunku pracy, wykonuje przewodniczący rady gminy, a pozostałe czynności – wyznaczona przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osoba zastępująca lub sekretarz gminy, z tym że wynagrodzenie wójta ustala rada gminy, w drodze uchwały (art. 8 ustawy o pracownikach samorządowych).
Sposób ustalania wysokości wynagrodzenia włodarzy jest nieco skomplikowany. Ustawa o pracownikach samorządowych określa ramy do ustalania tego wynagrodzenia, Rada Ministrów w ramach upoważnienia ustawowego ustala maksymalną ich wysokość, a rady poszczególnych gmin i miast ustalają konkretną wysokość dla konkretnego wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Dodatkowo, wynagrodzenie składa się z kilku składników.
Ustawa daje upoważnienie Radzie Ministrów m.in. do określenia maksymalnych kwot wynagrodzenia zasadniczego i maksymalnych kwot dodatku funkcyjnego i określa:
– maksymalne wynagrodzeniem, które nie może przekroczyć w okresie miesiąca 11,2-krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej, czyli kwoty 20 041,50 zł brutto na miesiąc.
– minimalne wynagrodzenie osób, które nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych przez Radę Ministrów, przy czym maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a także kwoty dodatku specjalnego.
Natomiast Rada Ministrów w nowym rozporządzeniu wykonawczym z 25 października 2021 r. określiła kwoty wynagrodzeń maksymalnych m.in. w następujący sposób:
– dla prezydenta miasta na prawach powiatu do 300 tyś mieszkańców (np. Prezydenta Konina) 10.770 zł wynagrodzenia zasadniczego i 3450 zł dodatku funkcyjnego,
– dla wójtów i burmistrzów w gminach poniżej 15 tyś mieszkańców 10.250 zł wynagrodzenia zasadniczego i 3150 dodatku funkcyjnego,
– dla wójtów i burmistrzów w gminach powyżej 15 tyś mieszkańców do 100 tyś mieszkańców 10.430 zł wynagrodzenia zasadniczego i 3450 dodatku funkcyjnego,
– dla wójtów i burmistrzów w gminach powyżej 100 tyś mieszkańców 10.770 zł wynagrodzenia zasadniczego i 3450 dodatku funkcyjnego.
Każdy włodarz ma prawo także do dodatku specjalnego w wysokości 30% wynagrodzenia zasadniczego i funkcyjnego.
W najbliższym czasie rady gmin będą zmuszone podjąć uchwały dotyczące wynagrodzeń włodarzy, aby dostosować ich dotychczasowe wynagrodzenia do aktualnych przepisów prawa. Dla wielu z nich będą to znaczące podwyżki.
Należy pozytywnie ocenić podwyżki wynagrodzeń wójtów, burmistrzów i prezydentów. Wyższe pensje powinny przyciągać do administracji samorządowej dobrze wykształconych i doświadczonych menedżerów. Dostrzegam dwa główne systemowe problemy związane z funkcjonowaniem samorządu: przepisy blokujące możliwość wykonywania funkcji wójta, burmistrza czy prezydenta przez osoby posiadające duże pakiety akcji i udziałów spółek handlowych i posiadające własne firmy, bo to hamuje przepływ osób ze sfery gospodarki do kierowania samorządami. Drugi problem to niewielki pensje „zwykłych” urzędników, co powoduje, że doświadczeni urzędnicy zajmujący się np. inwestycjami czy zamówieniami publicznymi „uciekają” do firm, co źle odbija się na jakości pracy samorządów.
Na zdjęciu ratusz w Koninie, klasycystyczny, wzniesiony w latach 1796-1803, wpisany do rejestru zabytków w 1953 roku.
Remigiusz Szczepaniak
Autor jest konińskim adwokatem, prowadzi własną kancelarię adwokacką, specjalizuje się w prawie zamówień publicznych i prawie samorządu terytorialnego.
1 Chodzi o ustawę z 17 września 2021 r. o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 r., poz. 1834), a także Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 25 października 2021 r. w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. 2021 r., poz. 1960).
