Grodziec..
w obiektywie, podróż w zaprzeszłe światy…
Fot. Anna Jelinek
Kościół ewangelicko-augsburski w Grodźcu (dawny)
Około 1772r. na majątku Grodziec pojawiły się osady niemieckich kolonistów, głównie wyznania ewangelickiego. Wioski nazywane były ,,gminą Holendrów” i początkowo podlegały pod parafię ewangelicką we Władysławowie.
W lipcu 1796r. hrabia Stadnicki i przedstawiciele wsi: Borowiec, Orliny, Konary, Białobłoty, Grądy, Wielołęka podpisali porozumienie w sprawie ustanowienia parafii ewangelickiej w Grodźcu [ akt erygowania parafii sygnowany z datą styczeń 1797r.].
Zgodnie z umową Stadnicki zobowiązywał się do pomocy w budowie kościoła, domu pastora i kantora; wyrażał zgodę na założenie cmentarza ,,w drodze do huty szkła” w Grodźcu . Zadeklarował dostarczyć niezbędne materiały budowlane: drewno, cegłę, wapno, szkło na budowę świątyni i pozostałych budynków. Pastorowi przekazał też 2 morgi łąk i 1 morgę w ogrodzie oraz roczny deputat w naturze ( zboże, drewno, piwo), a kantorowi 1 morgę gruntu i deputat drewna. Hrabia Stadnicki dla siebie i swego potomstwa zastrzegł prawo patronatu, mógł wyrażać opinię w sprawie wyboru pastora.
Pierwszym pastorem w Grodźcu wybrany został ks. Dawid Bergemann.
Budowę kościoła rozpoczęto w 1797r., a zakończono w 1803r. Kościół św. Piotra i Pawła nie był duży, miał długość 41 łokci, szer. 22, wys.24 , pobudowany był w stylu ,,muru pruskiego”. Plebania była prostym drewnianym budynkiem pokrytym słomą, składającym się z 3 małych pomieszczeń. Dom kantora i budynki gospodarcze również były drewniane i pokryte słomą. / Wg relacji z 1821r. kościół był ubogo wyposażony : ,,dzwonów nie ma, tylko parę lichtarzy i kielich cynowy”/.
Pastor Bergemann zmarł niespodziewanie na ,,ból brzucha” w sierpniu 1807r., w wieku 41 lat, po 10 latach posługi w Grodźcu. Został pochowany przez pastora ze Stawiszyna, w ówczesnym kościele przed ołtarzem /w miejscu ,,późniejszej” plebani/.
1 września 1834r. odbyło się spotkanie , w którym obok pastora uczestniczył przełożony diecezji ewangelickiej z Kalisza oraz przedstawiciele okolicznych wsi.
Postanowiono wznieść kościół, który pomieści 800 osób. W Kaliszu opracowano plan i kosztorys. Koszt budowy oszacowano na 47.209 zł. Budowa jednak nie postępowała, głównie z powodu braku odpowiednich środków finansowych.
Uroczyste wmurowanie kamienia węgielnego miało miejsce 9 sierpnia 1846r. Na miejsce budowy wybrano piaszczysty wzgórek w Grodźcu. Początkowo prace szły bardzo energicznie i w niedługim czasie budowla była w stanie surowym (do dachu). W pracach nastąpiła jednak przerwa, wynikająca z tego, że dziedzic nie spełniał swoich zobowiązań, a energiczny rządca Pawłowski opuścił Grodziec.
W międzyczasie, ze względu na zły stan ,,starego” kościoła, który groził zawaleniem, zaprzestano korzystania z niego. Przez jakiś czas nabożeństwa odbywały się pod gołym niebem.
W Zielone Święta 1852r., kiedy kościół nie był jeszcze ukończony, odbyło się pierwsze nabożeństwo.
22 września 1866r. budowa kościoła ewangelickiego, po 20 latach została ukończona.
W 1860r. usunięto też stary kościół św. Piotra i Pawła oraz zniszczony budynek kantora. Do 1868r. w miejscach po nich powstał nowy dom parafialny i dom kantora.
opr. na podst. puszczapyzdrska.blog.onet.pl
źródło: Historia.luter2017.pl
