Miałem jedenaście lat kiedy zmienił się ustrój w 1989 roku. Jako nastolatek obserwowałem przemiany społeczne, polityczne i gospodarcze. Coraz więcej z tego rozumiałem. Gdy zaczynałem czwarty rok studiów, Polska wchodziła do NATO (w 1999 r.) , a trzy lata po skończeniu studiów stała się członkiem Unii Europejskiej (w 2004 r.). Nasze państwo wychodziło z ustroju PRL-u i stawało się coraz bardziej demokratyczne, stopniowo integrowało się z zachodnimi demokracjami.
Aplikacja, kancelaria, wykonywanie roli pełnomocnika procesowego i obrońcy, praca na sali rozpraw. Bardzo często przeciwnikiem procesowym adwokata jest państwo i jego organy: Prokuratura, Policja, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Urząd Skarbowy itp. Adwokat i klient adwokata stają wówczas jako równorzędni przeciwnicy organów państwa, a między nimi staje sąd, który ocenia kto ma w sporze prawną rację. Zarówno adwokat, jak i sędzia, nie mogą się państwa bać. Bo w demokracji wolności i prawa obywatela są święte.
Państwo jest silne i ma możliwość stosowania przemocy wobec obywatela. Może nawet pozbawić go wolności lub majątku. Jedyne co ma obywatel, to PRAWO i możliwość zwrócenia się o pomoc do sądu.
PRAWORZĄDNOŚĆ polega na tym, że wszystkie organy państwowe działają NA PODSTAWIE I W GRANICACH PRAWA. Przy czym inne organy państwowe stanowią prawo (władza ustawodawcza), inne wykonują prawo (władza wykonawcza), a jeszcze inne orzekają kto ma rację w sporze na tle prawa (władza sądownicza). Jeżeli w jednym ośrodku decyzyjnym skupiają się wszystkie te trzy władze, państwo nie jest demokratyczne. W państwie demokratycznym te władze wzajemnie się kontrolują i hamują. O ile człowiek (obywatel) jest wolny i może robić wszystko, czego mu prawo nie zakazuje, o tyle organy władzy powinny działać tylko wtedy i w takim zakresie, w jakim prawo na to zezwala.
NIEZAWISŁOŚĆ SĘDZIOWSKA polega na tym, że sędzia podlega WYŁĄCZNIE KONSTYTUCJI I USTAWOM. Sędzia ma w ręku ogromną władzę i odpowiedzialność. Jego decyzje mogą wywołać ogromne skutki dla stron postępowania w sferze wolności czy majątku. Ale sędzia powinien kierować się wyłącznie przepisami prawa. Nie może kierować się względami pozaprawnymi.
Gdy w państwie brakuje praworządności i niezawisłości sędziowskiej organy władzy działają arbitralnie, nie są związane prawem, robią co chcą. Sędziowie podejmują swoje decyzje w oparciu o czynniki inne niż prawo.
Jakie są tego skutki dla obywatela? Brak pewności, czy państwo nie wkroczy w jego sferę wolności i nie zrobi mu krzywdy. Wystarczy, że obywatel „podpadnie” władzy, a w sporze prawnym z państwem nie będzie mógł liczyć na sprawiedliwy wyrok. W państwie niepraworządnym liczą się tylko znajomości z ludźmi ośrodka władzy. Nie mają znaczenia przepisy prawa, argumentacja prawnicza, dowody itp. Obywatel nie może powołać się na prawo, zdany jest na łaskę rządzących. Przestaje być obywatelem, staje się poddanym.
Na zdjęciu Sąd Okręgowy w Koninie.
Remigiusz Szczepaniak
Autor jest konińskim adwokatem, prowadzi własną kancelarię adwokacką, specjalizuje się w prawie zamówień publicznych i prawie samorządu terytorialnego.
