Pamiętamy o konińskiej pisarce Zofii Kamili Urbanowskiej

Zofia Kamila Urbanowska  (1849-1939 urodzona dn.  15.05.1849 w Kowalewku k/Konina, zmarła dn.  01.01.1939 w Koninie w wieku 89 lat. Była pisarką i publicystką. 

Jej działa, odznaczenia i pełnione funkcje:- wygrana w konkursie na “dziełko” Tygodnika Ilustrowanego (1886);
– Diplome de Medaille D’Or – zwane Cywilną Legią Honorową (1903) przyznane na międzynarodowej wystawie literacko-artystycznej w Lorient (Francja);
– Krzyż OficerskiOdrodzenia Polski – Polonia Restituta (30.11.1929) zarządzenie zamieszczone w „Monitorze Polskim” nr 276 z 30.11.1929 podpisał Prezydent Rzeczpospolitej Ignacy Mościcki oraz Prezes Rady Ministrów Kazimierz Świtalski;
– honorowa obywatelkamiasta Konina (18.01.1930);
– Srebrny Wawrzyn Akademii Literatury (05.11.1935) przyznany przez Ministra Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego na wniosek Polskiej Akademii Literatury zarządzeniem z 05.11.1935r.

Historia życia:

Zofia Urbanowska była córką zubożałego szlachcica Wincentego Urbanowskiego, w tym czasie administratora folwarku w Kowalewku, i hrabianki Katarzyny z domu Modelskiej. Dzieciństwo spędziła w Laskówcu koło Morzysławia, u dziadków, do których przenieśli się jej rodzice. W 1860 roku rozpoczęła naukę w gimnazjum żeńskim prowadzonym przez Instytut Rządowy w Kaliszu, później uczęszczała do Gimnazjum Sióstr Urszulanek w Poznaniu, gdzie prawdopodobnie zdała maturę.
W wieku 21 lat Urbanowska zaczęła pracować zarobkowo, w latach 1870-73 będąc dziennikarką w „Gazecie Polskiej”. Drukowała tam teksty o bogactwach jej rodzinnej ziemii, o pracy mieszczan i sprawach gospodarczych, o żelaznej koleji, o życiu towarzyskim u higienie osobistej tubylczej ludności. Nie pomijała także tematów związanych z życiem duchowym mieszkańców Konina, w tym m.in. o koncertach pianistycznych i występach teatralnych.

W 1874 przeniosła się do Warszawy, rozpoczynając pracę jako korektorka w drukarni Józefa Sikorskiego. Zamieszkała w kamienicy Sikorskich, gdzie mieścił się również słynny salon Deotymy (Jadwigi Łuszczewskiej), z którą Urbanowska zawarła bliższą znajomość, uczestnicząc w wydawanych przez poetkę “wieczorach czwartkowych”. Przychodziły na nie znane sławy: Narcyza Żmichowska, Maria Kalergis, Cyprian Kamil Norwid. Zajmowała tam dwuosobową kanapę, umieszczoną we wnęce między dwiema bibliotecznymi szafami. Był to dobry punkt obserwacyjny, z którego Zofia pilnowała zasad, jakie w salonie obowiązywały, gdyż nikt nie mógł zakłócić wzniosłych improwizacji “wieszczki. Na pensji należącej do Jadwigi Sikorskiej (córki muzykologa i redaktora Józefa Sikorskiego) Urbanowska pełniła funkcję opiekunki polegającą na pilnowaniu by carscy inspektorzy szkolni nie zaskoczyli pensjonarek i nauczycieli niespodziewaną wizytą, mogącą ujawnić nie przestrzeganie rosyjskich zakazów i wygłaszanie liberalnych poglądów.
W tym samym roku Urbanowska zadebiutowała wydaną pod pseudonimem „J.” nowelą Znakomitość, publikowaną również w odcinkach w “Głosie Konińskim”. Następnym wydanym utworem była sentymentalna opowieść o Polce, która nie chciała poślubić Niemca, zatytułowana “Cudzoziemiec” (1883), źle oceniona przez krytykę. W latach 1885-89 współpracowała z redakcją “Przeglądu Tygodniowego”. Z uznaniem krytyki i czytelników spotkał się “Gucio zaczarowany” (1884) fantastyczno-przyrodnicza opowieść o leniwym chłopcu, przemienionym przez wróżkę w muchę i zmieniającym swój charakter pod wpływem zwierząt.
W 1886 roku Urbanowska została członkiem kolegium redakcyjnego „Przeglądu Pedagogicznego”, publikując artykuły o potrzebie rozwoju twórczości dla dzieci i młodzieży. Dużą popularność zyskała nagrodzona w konkursie “Tygodnika Ilustrowanego” obyczajowa powieść “Księżniczka”, wydana w 1886 roku.. W 1892 r. Ukazała się powieść “Wszechmocni”. Od 1890 do 1900 roku współpracowała także z „Wieczorami Rodzinnymi”, pisząc felietony o przyrodzie. Na łamach tego pisma ukazała się jej fantastycznonaukowa powieść “Atlanta”, czyli przygody młodego chłopca na wyspie bezludnej, w formie książkowej wydana w 1893 roku.

Zofia Urbanowska często przebywała w Zakopanem (pierwszy jej pobyt miał miejsce w 1882 roku). Owocem tych pobytów była powieść “Róża bez kolców”, mająca za tło tatrzańską przyrodę i podhalański folklor. Utwór był publikowany w częściach na łamach „Wieczorów Rodzinnych” (1900-1901), pierwsze wydanie książkowe miało miejsce w 1903 roku. W tym czasie każde wakacje spędzała w Koninie, o czym świadczą korespondencje z Deotymą.
W 1910 r. Urbanowska powróciła do Konina, gdzie w 1916 r. napisała baśń moralizatorską “Złoty pierścień”. W czasie pobytu w mieście zajmowała się ogrodem i gołębiami, spotykała się z sąsiadami, dbała o dworek. 28 stycznia 1935r. 85-letnia Zofia sprzedała za 18.400,00zł posesję Zgromadzeniu Sióstr Opatrzności Bożej. Umowa sporządzona przez notariusza Juliusza Landa, w obecności świadków Władysława Michałkowicza i Franciszka Jachowicza, przewidywała spłatę należności głównie (1.000,00zł zapłacono w dniu sprzedaży) w formie dożywotniej renty dla sędziwej pisarki. Pisarka korzystała nadal z mieszkania na piętrze, a opiekę nad nią i posesją przejęły siostry, które na parterze prowadziły kursy dla kobiet i przedszkole.

źródło. powązkikonina.lm.pl