Administracja publiczna kojarzona bywa z władczymi rozstrzygnięciami, których nie sposób zmienić inaczej niż przez ich zaskarżenie do sądu administracyjnego.
Zmianie tego wizerunku może służyć mediacja administracyjna.
Pełniąc publiczne funkcje radnego oraz Zastępcy Prezydenta Miasta Konina ds. Społecznych dostrzegałem problemy występujące w postępowaniach administracyjnych: ich przewlekłość, czasem nadmierny lub niewłaściwie pojmowany formalizm oraz władczy charakter relacji.
Dostrzegałem również niezwykle pozytywny potencjał mediacji administracyjnej, polegający nie tylko na możliwości dochowania terminów poprzez zawieszenie na czas mediacji postępowania administracyjnego, ale również, możliwości wypracowania partnerskiego podejścia administracji do obywateli, zagwarantowania uczestnictwa społeczeństwa w sprawowaniu władztwa administracyjnego, redukcji przewlekłości, oraz rezygnacji z władczego charakteru relacji.
Poprzez wspólne wypracowywanie rozwiązań przez stronę i organ strona zyskuje poczucie, że miała na nie realny wpływ, co więcej – zgodziła się na nie, co znacząco wpływa na jej zadowolenie z finalnego efektu postępowania, oraz zapobiega wszczęciu w tej sprawie administracyjnego postępowania odwoławczego czy sądowoadministracyjnego.
Podczas konsultacji z samorządowcami zdiagnozowałem przyczyny, ograniczonego stosowania mediacji administracyjnej. Zgłaszane uwagi szczególnie dotyczące ugody w sprawie spornej należności z art. 54a Ustawy o finansach publicznych omówiłem w pracy podczas studiów podyplomowych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Od 13 lat praktykuje zawód mediatora sądowego, moja wiedza nie jest wiedzą teoretyczną a doświadczenie w samorządzie pozwala mi nawiązywać relacje partnerskie z osobami, które są zainteresowane wprowadzeniem mediacji do swoich urzędów.
Mediacja administracyjna ułatwia prawidłowe wykonywanie przez organy administracji publicznej swojej misji polegającej na dbaniu o interes społeczny (ogółu społeczeństwa) i interes indywidulany strony.
Mediacja administracyjna nie polega na ugodowym rozwiązaniu sporu przez wzajemne ustępstwa stron ugody, jak ma to miejsce w prawie cywilnym. Ma służyć wypracowaniu rozwiązania sprawy administracyjnej, które strona postępowania rozumie i akceptuje, organ administracji publicznej natomiast zyskuje pewność przyjęcia właściwego rozstrzygnięcia.
Istota mediacji w postępowaniu administracyjnym nie dotyczy co do zasady sporu między organem administracji publicznej a stroną, lecz wyważenia interesu społecznego i słusznego interesu obywateli.
Obowiązkiem organu administracji publicznej jest dążenie do polubownego rozstrzygania kwestii spornych poprzez skłanianie strony do zawarcia ugody administracyjnej, w sprawach, w których uczestniczą strony o spornych interesach lub do przeprowadzenia mediacji administracyjnej.
Mediacja z „urzędem” to nie mit, zmiana postaw i wykorzystania mediacji jest realna. Od naszych Włodarzy zależy, czy mediacja administracyjna będzie praktykowana.
Czy są gotowi zamienić „ja tu rządzę” na „ja tu służę”… czas pokaże.
Dariusz Wilczewski, mediator.
