Czy wiesz, że masz prawo do kultury?
Konstytucja przewiduje wolności i prawa „kulturalne”, które „gwarantują zaspokojenie kulturalnych potrzeb człowieka i stwarzają dzięki temu warunki dla jego duchowego rozwoju” (B. Banaszak „Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej. Komentarz”).
O co chodzi?
Zauważ, że w art. 27 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka (rezolucja z 1948 r.) zadeklarowano, że „każdy człowiek ma prawo do swobodnego uczestniczenia w życiu kulturalnym społeczeństwa, do korzystania ze sztuki, do uczestniczenia w postępie nauki i korzystania z jego dobrodziejstw”. Natomiast według art. 73 naszej Konstytucji z 1997 roku „każdemu zapewnia się wolność twórczości artystycznej, badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników, wolność nauczania, a także wolność korzystania z dóbr kultury”.
A teraz z poziomu rezolucji międzynarodowych i konstytucji zejdźmy na ziemię, czyli na poziom naszej lokalnej, samorządowej rzeczywistości.
Zwróć uwagę, że przepisy nakładają na samorządy wszystkich szczebli (gminy, powiaty i województwa) OBOWIĄZEK organizowania działalności kulturalnej poprzez tworzenie instytucji kultury (ośrodków kultury, muzeów, bibliotek itp.). Zgodnie z art. 9 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 25 października 2001 roku o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej:
– jednostki samorządu terytorialnego ORGANIZUJĄ działalność kulturalną, TWORZĄC samorządowe instytucje kultury, dla których prowadzenie takiej działalności jest podstawowym celem statutowym;
– prowadzenie działalności kulturalnej jest zadaniem własnym jednostek samorządu terytorialnego o charakterze OBOWIĄZKOWYM.
Jak myślisz, czy nasze konińskie gminy, Powiat Koniński, Miasto Konin oraz Samorząd Województwa Wielkopolskiego wywiązują się z tego obowiązku? Przeanalizuj ze mną informacje zawarte w Biuletynie Informacji Publicznej dotyczące tych jednostek samorządowych.
Analiza informacji zawartych w BIP dotyczących czternastu gmin na obszarze Powiatu Konińskiego prowadzi do wniosku, że we wszystkich gminach zorganizowano co najmniej jedną instytucję kultury (zazwyczaj są to dwie – ośrodek kultury i biblioteka), a w trzech gminach – Rychwał, Grodziec i Stare Miasto powołano tylko biblioteki. Starostwo Powiatowe w Koninie nie ma żadnej instytucji kultury. Miasto Konin utworzyło Koniński Dom Kultury, Młodzieżowy Dom Kultury i Miejską Bibliotekę Publiczną im. Zofii Urbanowskiej w Koninie. Samorząd Województwa Wielkopolskiego jest organizatorem dla dwóch instytucji z siedzibą w Koninie: Centrum Kultury i Sztuki w Koninie oraz Muzeum Okręgowego w Koninie. Na obszarze całego województwa Samorząd Województwa Wielkopolskiego jest organizatorem dla pięciu teatrów, dwóch instytucji muzycznych, dziesięciu muzeów, jednej biblioteki i dwóch centrów kultury.
Na podstawie przepisów ustawy o dostępie do informacji publicznej (o których pisałem tydzień temu) wystąpię do Starostwa Powiatowego w Koninie z zapytaniem w jaki sposób ta jednostka samorządu terytorialnego wywiązuje się z obowiązku z art. 9 ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. A z odpowiedzią na to pytanie podzielę się z Tobą na łamach Głosu Konińskiego. Prawdopodobnie odpowiedź będzie taka, że przy tak bogatej ofercie kulturalnej Miasta Konin (KDK, MDK) i instytucji samorządu Województwa Wielkopolskiego (CKiS, Muzeum Okręgowe w Koninie) tworzenie kolejnej instytucji kultury byłoby niecelowe. Pytanie tylko jak się to ma do przepisów prawa (w sąsiednim Powiecie Tureckim mają przynajmniej powiatową bibliotekę publiczną).
Wszystkie samorządowe instytucje kultury mają swoją osobowość prawną, statut, powołanego dyrektora i są wpisane do rejestrów instytucji kultury prowadzonych przez właściwe samorządy. Zajrzyj do statutów tych jednostek i ich stron internetowych. A jeszcze bardziej namawiam Cię do skorzystania z ich ofert, obejrzyj film, spektakl, idź na wieczór autorski, wystawę, czy posłuchaj koncertu. Jeśli chcesz, to naucz się grać na instrumencie, tańczyć, malować lub rzeźbić. Masz prawo do kultury!
Za tydzień zapraszam Cię do felietonu na temat stanowienia prawa przez władze samorządowe. Odpowiem na pytania: kto uchwala akty prawa miejscowego, w jaki sposób, jak możesz dowiedzieć się o treści miejscowych przepisów, w jaki sposób oraz kiedy możesz je zaskarżyć do sądu.
Na zdjęciu budynek konińskiego Oskardu po imponującej przebudowie i rozbudowie. Obiektem opiekuje się Centrum Kultury i Sztuki w Koninie – instytucja kultury Samorządu Województwa Wielkopolskiego.
Remigiusz Szczepaniak
Autor jest konińskim adwokatem, prowadzi własną kancelarię adwokacką, specjalizuje się w prawie zamówień publicznych i prawie samorządu terytorialnego.
